انتقاد احمد شاکری از «تجارت کتاب» در نمایشگاه کتاب تهران
خبرگزاری فارس: عضو هیأت مدیره انجمن قلم ایران با انتقاد از غلبه نگاه اقتصادی بر نمایشگاه کتاب گفت: شأن فرهنگی کتاب باید بر شان اقتصادی آن غلبه داشته باشد.
احمد شاکری، درباره برگزاری نمایشگاه کتاب به شکل کنونی، به خبرنگار فارس، گفت: نمایشگاه کتاب در کشور ما در درجه اول تکمیل‌کننده چرخه اقتصادی نشر و فروش کتاب است. این نگاه گر چه لازمه اقتصاد نشر محسوب می‌شود، اما باید تفاوتی میان کتاب و دیگر کالاهای اقتصادی قائل شد؛ با این توضیح که شأن فرهنگی کتاب باید بر شأن اقتصادی آن غلبه داشته باشد.
وی در ادامه افزود: نگاه اقتصادی به کتاب با دیگر تولیدات متفاوت است. در توزیع و معرفی کالای اقتصادی تبلیغ به معنای قبولاندن کالا و القای ضرورت آن در نزد خریدار و مخاطب تبلیغ است اما در تبلیغ کتاب؛ آگاهی بخشی مقدم بر فروش خواهد بود با این توضیح که کتاب دیگر یک کالای مصرفی صرف نیست و ابزارهای تبلیغی آن از جنس ابزارهای آگاهی‌بخشی تلقی می‌شود.
نویسنده کتاب «انجمن مخفی» ضمن اشاره به کاستی‌های سیستم توزیع کتاب و نرسیدن کتاب به دست مخاطب اصلی آن خاطر نشان کرد: تعریف اولیه برای نمایشگاه کتاب تعیین‌کننده اغراض شرکت‌کنندگان و مخاطبان نمایشگاه است. چنان که در برخی نمایشگاه‌های کتاب در نقاط مختلف جهان رویدادی فرهنگی است که تازه‌های کتاب را معرفی می‌کنند و عرصه‌ای را برای تعامل نویسنده، ناشر و مخاطب فراهم می‌کنند. قطعاً اگر نمایشگاه تنها به بازاری برای فروش تبدیل شود نوع مخاطبان نیز به غرض خرید کتاب و نه لزوما آشنایی کتاب به نمایشگاه خواهند آمد.
این منتقد ادبی در ادامه گفت: چرخه توزیع در کشور ما چرخه کاملی نیست و از این رو برخی از کتاب‌های پرفروش از بستر چرخه‌های کاذب به این موفقیت نائل می‌شوند؛ بدیهی است حرکت به سمت توسعه فرهنگی با در نظر گرفتن افق‌های بلند در کارکرد نمایشگاه کتاب می‌تواند گام به گام نمایشگاه‌های سالیانه کتاب را به کارکرد اصلی آن متوجه کند که این کارکرد در نوع عالی‌اش تبادل فرهنگی و نه لزوماً تجارت کتاب است.
شاکری همچنین درباره فروش پایین آثار نویسندگان متعهد اظهار داشت: فروش پایین کتب‌های نویسندگان متعهد به عنوان یک گزاره کلی نیازمند بررسی و واقع‌بینی است؛ تجربه سالیان اخیر در عرصه‌های موضوعی ادبیات چون ادبیات دفاع مقدس و انقلاب ثابت کرده مخاطب جبهه‌بندی خاصی در مقابل نویسندگان متعهد نداشته است؛ بلکه خواستار روایت‌های ناب، عمیق و انسانی از جریانات انقلاب، دفاع مقدس و دیگر موضوعات است. با این وجود عواملی که توسعه آثار این گونه از نویسندگان را با دشواری‌هایی روبه‌رو می‌کند موانعی سنتی در عرصه نشر کشورمان قلمداد می‌شود.
وی در پایان گفت: سی سال زمان چندان زیادی برای شکل‌گیری چرخه‌های توزیع خصوصی گسترده در عرصه نشر نیست و کوتاهی‌های حوزه نقد و مطبوعات و رسانه‌های جمعی در معرفی این قبیل آثار به نتیجه ذکر شده دامن می‌زند. با این وجود جدا از استقبال کاذبی که همواره ادبیات عامه پسند از آن بهرمند بوده است در حوزه ادبیات جدی رقابت میان نویسندگان متعهد و دیگر نویسندگان کاملا جدی و تنگاتنگ است.
|
